Dzieciństwo osób, których rodzic lub rodzice nadużywali alkoholu, niesie za sobą problemy z właściwym funkcjonowaniem w dorosłym życiu. Mają one problem z wyrażaniem uczuć, a cześć z nich wpada również w nałóg alkoholowy. Syndrom DDA, czyli Dorosłych Dzieci Alkoholików dotyczy sporej grupy osób. To zespół utrwalonych schematów działania, jakie dziecko wynosi z domu, w którym dominował alkoholizm. Dotyka zarówno te dzieci, które spotkały się z przemocą czy agresją pod wpływem alkoholu, jak i te, które tego nie doświadczyły.
Alkoholizm rodziców wpływa na dzieci
Alkoholizm staje się chorobą rodzinną z tego względu, że na każdego jej członka wywiera niszczący wpływ. Często najmłodsi cierpią w milczeniu i żyją w przeświadczeniu, że to oni ponoszą odpowiedzialność za nadużywanie alkoholu przez rodzica. Wychowując się w rodzinie, w której dominuje alkoholizm, ponoszą emocjonalne konsekwencje, które towarzyszą im przez całe życie i przekładają się na jego jakość w zakresie społecznym, zawodowym, towarzyskim, zdrowia fizycznego czy własnej rodziny. Do tego są wielokrotnie bardziej narażeni na to, aby powielić los rodzica-alkoholika. W dysfunkcyjnej rodzinie dzieci czują, że są na dalszym planie. Oczekują zainteresowania, miłości, poczucia bezpieczeństwa, wsparcia, opieki, a w żyją w poczuciu odrzucenia, niskiego poczucia własnej wartości. Oceniają siebie jako gorsze od rówieśników. Alkoholizm w rodzinie nie kończy się w momencie, kiedy rodzic przestaje pić. Często jeszcze trudniej jest wytrzymać z takim rodzicem niż gdy pije, bo to zachowanie po prostu zna.
Objawy syndromu DDA
Część dzieci, które wychowują się w rodzinie alkoholowej, potrafi ustrzec się przed negatywnymi konsekwencjami alkoholizmu. Wpływ na to może mieć np. temperament, silne rozwojowe predyspozycje, bliskie relacje z innymi członkami rodziny czy wsparcie ze strony środowiska szkolnego. W większości przypadków jednak dzieci alkoholików cechuje:
niskie poczucie własnej wartości,
wielki samokrytycyzm,
poczucie cierpienia, krzywdy,
poczucie osamotnienia,
nieadekwatne do potrzeb branie na siebie odpowiedzialności,
poczucie winy,
problemy z wyrażaniem i okazywaniem emocji,
problemy z rozpoznawaniem i werbalizowaniem własnych potrzeb,
przekonanie, że trzeba się zrewanżować za dobro, którego doświadczają,
wchodzenie w związki będące odzwierciedleniem relacji między rodzicami,
problemy z tworzeniem głębszych i trwalszych związków,
trudności związane z przeżywaniem radości, zabawy, relaksu,
wrogość i nieufność wobec innych,
lęk przed bliskością i odrzuceniem,
silna potrzeba kontroli własnego życia oraz cudzego,
tendencje do nadodpowiedzialności i perfekcjonizmu,
tendencje do izolacji i skrytości.
Ponadto syndrom DDA powodować może znacznie poważniejsze problemy psychologiczne i zaburzenia osobowości.
Typy osobowości DDA
Dziecko, które wychowuje się w rodzinie alkoholowej, wciela się w pewne role, które pomagają mu przetrwać ciężki czas. Dzięki nim ma wrażenie, że życie rodzinne wygląda tak, jak powinno. Oto przykłady najczęściej wybieranych ról:
niewidzialne dziecko
- dziecko woli żyć w świecie fantazji, wycofuje się z realnego życia, stara się odciąć od wszystkiego, co je otacza. Nie spędza czasu z rówieśnikami, nie bawi i nie zachowuje się tak jak dziecko, przez co z czasem jest ignorowane przez otoczenie. To przekłada się na zanik poczucia własnej wartości, dziecko nie mówi o swoich marzeniach, potrzebach i problemach. Do sytuacji panujących w domu odnosi się z dystansem, bowiem wyobraża sobie oraz wmawia, że wszystko jest jak należy;
bohater rodziny
- rola ta najczęściej wybierana jest przez najstarsze dziecko, które poczuwa się do obowiązku przejęcia zadań rodziców i zajęcie się swoim rodzeństwem. Dba o wszystkich domowników- nie tylko o braci i siostry, ale także o pijanych rodziców, całkowicie zapominając o sobie. Takie dziecko wkracza więc bardzo szybko w dorosłość, nie doświadczając nawet w najmniejszym stopniu przymiotów dzieciństwa. Czuje, że musi być silne, dlatego nigdy nie płacze, nie okazuje swojego bólu, cierpi jedynie wewnętrznie;
błazen lub maskotka
- to dzieci popularne wśród swoich rówieśników i lubiane przez dorosłych oraz nauczycieli. Nie wykazują żadnych problemów wychowawczych, bowiem chcą dzięki temu poprawić nastrój rodzicom i rozluźnić domową atmosferę. Pomimo swojego uroku, dziecko to nie jest traktowane poważnie, gdyż nie zna ono granicy pomiędzy żartem a powagą;
kozioł ofiarny
- to dzieci, które zwykle są ofiarami przemocy domowej, bardzo mocno przeżywają swoją sytuację w domu, ciągle są skupione na tym, co się w nim dzieje. Wszystkie negatywne emocje potęguje w nim dodatkowo codziennie obwinianie, poniżanie, krytyka. Takie dzieci już w młodym wieku chętnie sięgają po papierosy, alkohol czy narkotyki, tworząc problem zastępczy, który odwraca uwagę od alkoholowych problemów ich rodziców.
